Nużeniec – jak wygląda badanie? Gdzie je zrobić i co warto wiedzieć przed wizytą?

Nużeniec – co to za pasożyt i jakie daje objawy?

Nużeniec, znany również jako Demodex, to mikroskopijny pasożyt bytujący na ludzkiej skórze, głównie w okolicach mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Najczęściej spotykane gatunki to Demodex folliculorum i Demodex brevis. Mimo że wiele osób może być jego nosicielami bez objawów, to w niektórych przypadkach nużeniec wywołuje szereg dolegliwości dermatologicznych i okulistycznych.

Najczęstsze objawy zakażenia nużeńcem to:

  • świąd skóry twarzy, głównie w okolicach nosa, czoła i brody,
  • zaczerwienienie i pieczenie oczu,
  • uczucie piasku pod powiekami,
  • przemijające lub trwałe zaczerwienienia skóry,
  • łuszcząca się skóra przypominająca łupież, zwłaszcza w brwiach i na rzęsach,
  • nadmierne wypadanie rzęs i brwi.

Niepokojące objawy, które nie ustępują pomimo podstawowego leczenia dermatologicznego czy okulistycznego, powinny skłonić do przeprowadzenia odpowiednich badań w kierunku obecności nużeńca.

Jak wygląda badanie na nużeńca?

Badanie na nużeńca jest szybkie, nieinwazyjne i daje natychmiastowe wyniki. Przeprowadza się je w specjalistycznych gabinetach okulistycznych, dermatologicznych lub kosmetologicznych. Polega na pobraniu kilku rzęs lub niewielkiego wycinka skóry z objętych zmianami miejsc. Zebrany materiał trafia następnie pod mikroskop.

W badaniu poszukuje się postaci dorosłych nużeńców, larw oraz jaj. Ich obecność, szczególnie w większej liczbie, jednoznacznie wskazuje na zakażenie. Wynik analizy najczęściej jest gotowy już po kilku minutach – lekarz może od razu omówić go z pacjentem i zaproponować dalsze leczenie.

Ważne: nie wszystkie laboratoria oferują to badanie. Warto wcześniej upewnić się, że dana placówka ma specjalistyczny sprzęt i doświadczenie w rozpoznawaniu pasożytów skóry.

Gdzie zrobić badanie na nużeńca?

Badanie to można wykonać w:

  • specjalistycznych gabinetach dermatologicznych,
  • klinikach okulistycznych, szczególnie przy przewlekłych zapaleniach brzegów powiek,
  • gabinetach trychologicznych, jeśli objawy dotyczą skóry głowy,
  • niektórych renomowanych gabinetach kosmetologicznych współpracujących z lekarzami dermatologami,
  • laboratoriach diagnostycznych specjalizujących się w badaniach mikrobiologicznych skóry.

Koszt badania na nużeńca waha się średnio od 80 do 200 zł, w zależności od lokalizacji oraz prestiżu placówki. Niektóre prywatne ubezpieczenia zdrowotne obejmują tego typu diagnostykę, dlatego warto zapytać o możliwość refundacji.

Jak przygotować się do badania na nużeńca?

Aby uzyskać wiarygodny wynik, należy odpowiednio przygotować się do wizyty:

  • Nie stosuj makijażu przez co najmniej 12 godzin przed badaniem – pozostałości tuszu do rzęs czy podkładu mogą utrudnić analizę mikroskopową.
  • Nie myj twarzy ani nie używaj kosmetyków, takich jak kremy, emulsje czy toniki, na minimum 8 godzin przed wizytą.
  • Unikaj stosowania leków skórnych (np. maści z antybiotykiem lub sterydami) bez wcześniejszego uzgodnienia z lekarzem.
  • Nie wyrywaj rzęs i brwi przed badaniem – są one potrzebne do analizy.

Ponieważ nużeniec jest bardzo mały (ma zaledwie 0,2–0,4 mm długości) i żyje głównie w mieszkach włosowych, precyzyjne pobranie próbek i ich szybka analiza ma ogromne znaczenie dla trafnej diagnozy.

Jak wygląda leczenie nużeńca?

Leczenie zakażenia nużeńcem jest procesem złożonym i wymaga cierpliwości. Terapia często trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Najczęściej stosuje się preparaty miejscowe zawierające olejki eteryczne (jak olejek z drzewa herbacianego), metronidazol, ivermectinę lub cynk.

W zależności od lokalizacji zakażenia, leczenie może obejmować:

  • przemywanie powiek preparatami przeciwpasożytniczymi,
  • pielęgnację skóry twarzy żelami oczyszczającymi i tonikami o działaniu przeciwzapalnym,
  • suplementację wspomagającą odporność skóry, np. witaminą A, cynkiem czy nienasyconymi kwasami tłuszczowymi,
  • w przypadku ciężkich zakażeń – farmakoterapię doustną przepisaną przez lekarza dermatologa.

Ważną częścią leczenia jest także higiena osobista: regularna wymiana ręczników, pościeli, poszewki na poduszkę (najlepiej codziennie), oraz częste czyszczenie okularów, grzebieni i akcesoriów do makijażu. Nużeńce są wrażliwe na wysoką temperaturę, dlatego zaleca się pranie w 60°C lub więcej oraz prasowanie gorącym żelazkiem.

Czy nużeniec jest zaraźliwy i jak zapobiegać zakażeniu?

Nużeniec może być przenoszony z człowieka na człowieka – najczęściej przez kontakt bezpośredni (np. przytulanie, całowanie) lub pośredni (dzielenie się ręcznikami, bielizną pościelową, kosmetykami). Ryzyko zakażenia wzrasta w przypadku obniżonej odporności, chorób dermatologicznych, stresu oraz przebywania w zanieczyszczonym środowisku.

Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia nużeńcem lub nawrotu infekcji, warto:

  • unikać wspólnego użytkowania przedmiotów do higieny osobistej,
  • regularnie myć ręce, zwłaszcza po dotykaniu twarzy,
  • unikać spania w makijażu oraz dokładnie oczyszczać twarz przed snem,
  • zwracać uwagę na jakość kosmetyków i systematycznie je wymieniać,
  • podnosić odporność poprzez odpowiednią dietę i higieniczny tryb życia.

W przypadku podejrzenia zakażenia warto niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą i wykonać odpowiednie badanie. Im szybciej nużeniec zostanie wykryty, tym większa szansa na skuteczne i szybkie leczenie.